Historia om daa Siri kom tilbake til busetnaden sin

Det regna. Men det hadde det jo gjort lenge, ikkje sant? Og det var jo tirsdag, og det var jo tirsdag eg skulle dra tilbake, var det ikkje? Og det gjekk jo fint aa komme fram i busetnaden til Ingrid og Petter i gaar?

Daa eg gjekk av bussen regna det fortsatt. "Ja, ja, eg blir vel vaat daa", tenkte eg og la i veg. Under normale forhald er det ein liten time fraa bussen heim til meg. Jordvegane var meir bekkar enn vegar denne dagen, men det gjekk no. Heilt til to gutar kom springane ut fraa brakka si og spurte eg skulle langt. "Ja, til Jussara", sa eg. Daa lo dei. "Elva er til hit", sa den eine og peikte hoegt opp paa laaret sitt. Eg gapte, vanlegvis er det berre ein liten bekk. "Gaar det ikkje an aa krysse den?" spurte eg. "Jo, men bagasjen din kjem til aa bli vaat." Helvete. "Det fins ein annan veg utanom elva, men den er lang", sa han og peikte i omlag motsatt retning av der eg var paa veg. Ja, ja, eg var jo innstilt paa aa gaa.

Og eg gikk. Og gikk. Gjennom bekkar, dammar og minisjoear. Til slutt kom eg fram dit det ikkje skulle vere elv, og det var ikkje elv. Det var innsjoe. "Nei, her kjem du ikkje over", smilte ein tannlaus gammal mann fraa brakkevindauget sitt. Det var berre aa snu.

Paa dette tidspunktet skal eg aerleg innroemme at eg var litt motlaus. Skulle eg proeve meg paa elva? Skulle eg gaa den 8 km lange, ukjente vegen rundt heile busetnaden? Eller skulle eg dra tilbake til byen og ta inn paa hotell? Det var kjedeleg aa gaa langs vegen. Bussen koeyrde forbi. Nei, inga jaevla elv skulle stoppe meg!

Det var kanskje 40 - 50 meter over, umuleg aa sjaa botnen. Kor glatt var den? Eit skritt, alt vel. Eit til, dette gaar jo! Djupare og djupare, men verkar som vatnet stoppar rundt livet. Gaar forsiktig for ikkje aa snuble i busker eller hol - heilt fram til eg kjem paa at tenk om det er slangar i vatnet! (det er masse slangar i busetnaden, men sann i etterkant er eg ikkje saa sikker paa om dei kan symje) Plutseleg gjekk eg litt fortare, og sjoelvsagt trakka eg ut i eit hol. Tok berre tre svoemmetak aa komme oppatt, men minst halve sekken hadde vore under vatnet. Og den, som var omlag 20 kilo i utgangspunktet, blei ikkje noko lettare av det!

Vel oppe maatte eg bestemme meg. Den lange, trygge vegen, eller snarvegen med den litt vanskelege planke- og roeyrbrua? Sjoelvsagt blei det snarvegen. Kunne jo ikkje vere verre enn elva heller? Det saag ikkje saa ille ut daa eg kom fram heller, plankane var litt under vatn men det var ikkje saa hoegt, saa eg trakka uti. I det foten sank nedi skjoente eg kvifor plankane var der i utgangspunktet. Det var ei myr. Sank nedi nesten til kneet foer eg klarte aa stoppe. Dumme gringo! sa eg hoegt til meg sjoelv i det eg klarte aa dra meg opp paa ei lita tue. Saa var det om aa gjere aa halde balansen paa den lille tua, og planlegge vegen tilbake. Fram gjekk det ikkje an aa komme, det skjoente til og med den dumme, vaate gringoen. Eg gjetta me til kva som med stoerst sannsynlegheit var tuer, noko som sjoelvsagt var ein stor omveg, og la i veg.

Det gjekk, men berre saa vidt. Var fleire gongar paa kne og albogar, men takka igjen kroppen min for adrenalinet. Snudde, og var kanskje aller mest forbanna for aa maatte gaa eit langt stykke tilbake til den lange vegen eg hadde valgt vekk.

Eg kom meg heim. Den trygge vegen var fortsatt trygg. Sjoelv om trygg gjerne betyr kjedeleg, og kjedeleg gjerne betyr troett og sliten, saa kom eg fram. Sekken toerka til slutt. Og dagen etter skein sola. Hoeyrde de det? Sol! Kven kan klage daa?!

Trivialitetar

No har eg paa meg:
- undertoey
- ullstroempebukse (med flekkar av soele og chimarrão)
- sokkar
- ullsokkar
- bukse
- ullsinglet
- superundertoeygensar
- collegegensar
- sovepose
og eg frys fortsatt! Faen ta regnet! Fraa no av er det min hovedfiende nr 1. Det blir umuleg aa gjere noko. Umuleg aa arbeide. Eg blir aldri frisk. Jorda treng ikkje meir vatn. Arg!

Uansett.
Fylgjande artige ting har skjedd idag:
1. Ei dame trudde eg var 16 aar.
2. Same dama gav meg margarin blanda med honning og sa det var medisin mot forkjoelelse. Eg maate ete masse.
3. Dama vi aat lunsj hos skulle vise oss bibelen sin, og ut ramle det eit bilete. Det var av hennar avdoede mann - som poserte med ein AG3 og ein pistol. Han hadde vore politi.
4. Hennar 8 aar gamle soenn spring plutseleg ut av huset med facãoen (den store kniven - som ein liten machete. Omlag like lang som ungen..). Ei lita stund etterpaa kjem han inn att med med eit pingpongsett han har laga - av to vedskier og kula fraa ein tom deodorant. Kreative ungar her!
5. Eg har ete fylgjande soete ting:
- smaakaker
- brunt sukkervatn (dei paastaar det er kaffi, men eg nektar)
- broed med doce de leite (litt som veldig soet prim)
- meir brunt sukkervatn
- bollar i sjokoladesaus
- broedkake med floeyte og sjokoladepulver
- smultringar
- endaa litt meir kake
Puh! Heilt utslitt av all etinga.

.. og anger ...

No blir eg litt flau naar eg les det forrige innlegget mitt. Klart MSTarar har rett til hus! Dei har kjempekoselege hus. I alle fall der eg er no, hos Ingrid i busetnaden Anita Garibaldi. Og det er verkeleg stoltheit over kva dei har faatt til, over kyrne og melka og osten og huset og alt saman.. Dei var kjempebra naar dei sat rundt omnen og drakk chimarrão i gaar kveld. Det er nok ikkje mitt maal, men kanskje er det eit maal likevel, aa kunne sitte slik kvar kveld? Ha melka dei to kyrne, sett paa frukttrea som veks, kanskje slakta ei hoene, og vere fornoegd med dagen?

Det er tydeleg at dei ikkje alltid har hatt det slik. At dei har naad eit maal. Kor mange av oss gjer eigentleg det, i vaare liv? Eg veit ikkje eingong kva maalet mitt er (eller, jo, men annleis, andre typar maal, ikkje konkrete og ferdige..). Men all repsekt for dei som har naadd sitt.

Tvil ...

Kven er det eg proever aa lure? Eg er ikkje sosialist, MST er ikkje mitt omraade. Eller jo, det er det jo, men organisasjonen er ikkje min. Eg klarar ikkje sette fingeren paa det, men det er eit eller anna som gjer at eg foeler meg innestengt. Det er kvar gong sokon seier "disiplina", men ikkje berre det. Kvar gong ein av leiarane seier "companheiradas", men det er meir enn det likevel. Om det er heile organisasjonen eller massesuggesjonen eller.. Eg berre skjoenner ikkje MST. Er det sosialistisk i seg sjoelv aa vere med i MST? Skapar dei eit alternativ? Kva gjer dei eigentleg for aa skape andre loeysningar, for aa kunne leve mindre kapitalistisk? Er det det eg saknar?
Saknar absolutt det og, at alle vil ha meir, sjoelv om det ikkje er mykje og eg foeler meg fullstendig raatten som kritiserar dei for det.

Dei vil bli som alle andre. Der har vi det kanskje. Folk i MST vil bli som andre medan eg jobbar kvar dag for aa ungngaa aa bli det. For aa ikkje trenge meir, for aa ikkje faa lyst paa meir. Og det er eg stolt av, det saknar eg. Derfor lengtar eg meg sjuk etter fyrste setningen eg les om demonstrasjonar i koeben. Fordi det er der eg hoeyrer heime. Dette maa sjaast paa som ei utflukt ... saa faar eg haa det moro paa vegen.

For det er jo fint. Dameboendene vi besoekte i forgaars var doedstoeffe. Kjempeviktig det dei sa om aa jobbe for aa vekke folk, at folk ikkje reagerar lenger. Det er jo nesten det viktigaste.
Men for min del maa det kombinerast med eit autonomt miljoe som lev som dei snakkar og driv i aa vere vanleg. Det har blitt meg, meir og meir.

Den beste tilfeldigheiten

Eg lærte meir dei tre vekene eg gjekk på MST-skule enn eg gjorde dei 12 åra eg gjekk på skule i Noreg. Dette slo ned i meg ein dag. Men eg skjønte fort at det ikkje går an å samanlikne: Det eg lærte på Den statlege skulen for utdanning av aktivistar i MST var så mykje, mykje viktigare.

Educar para liberdade, justicia, egualdade –

Utdanning for friheit, rettferd og likskap, betyr det, og er både eit av kampropa vi ropte kvar morgon, og eit av grunnprinsippa til MST. Målet er at alle som bur i busettingar skal utdanne seg på eit eller anna nivå – alfabetiseringskurs eller universitet, alt etter kva som er neste steg i læringskjeda di. Escola Estadual de Formacão de Militantes er eit av dei fyrste stega. Som eit slags innføringskurs i bevegelsen tar den opp alt frå historie, politikk, verdisyn, ideologi og verdiar. Med andre ord: perfekt for ein fersk brigadist med millionar av spørsmål i ryggsekken!

At eg fekk delta på festlegheitane var ingenting anna enn ein tilfeldigheit. Escola Estadual er eit omreisande konsept. MST arrangerar to eller tre kurs i kvar delstat i året. Og tilfeldigheitane ville det slik at akkurat dei tre vekene min fyrstebusettingsperiode varte, var dei tre vekene kurset pågjekk. I underkant av 40 aktivistspirer frå heile delstaten var samla i Patria Livre. Her får de nokre smakebitar frå det tre veker lange kurset.

Smakebit 1

Det er fyrste bolk under temaet politikk og samfunn. For anledningen har vi dratt frå Patria Livre og satt oss på flyet til Italia for å jobbe på skofabrikk. Men huffameg! Flyet styrtar, midt i Atlanterhavet! Heldigvis klarar vi alle saman å svømme i land på ei lita øy. Og med det var rollespelet i gong.

Vi oppdaga at øya ikkje hadde noko av det vi trong, ikkje vatn, vi hadde ikkje klede, ikkje mat og ikkje nokon plass å sove. Prosjektet blei derfor å dele oss opp i grupper og sørge for det nødvendige før natta kom over oss. Etter dette gjekk alt veldig fort. Før eg fikk snudd meg rundt ein gong var folk i gang med å knyte saman tretoppar og fylle sprekkene med kvist og mose til det blei dei finaste brakkene. Etter å ha tenkt meg om eit par gongar forstod eg at dei som gjekk inntulla i mose hadde sørga for klede. Ein fyr klatra opp i eit tre og slo hol på ei plante, ut rann det vatn – så hadde vi det. Og mat? Berre å snu den rette steinen og drepe slangen som bur der, det!

Jepp, eg kunne ha flykræsja med dei folka her kva dag som helst. Heilt sant.

Smakebit 2

Vi har om helse, men eg føl ikkje heilt med. Datt litt ut av alle rare urtenamna som fauk rundt i rommet for ei lita stund sidan. Eg vaknar til av at eg får noko umiskjenneleg slimete, gummiaktig stukke inn i handa. Ein kondom? Nei, då må noko sjå veldig annleis ut her nede. Eit femidom er det! Det hadde eg ikkje trudd eg skulle treffe på fyrste gongen på landsbygda i Brasil.

Smakebit 3

Vi har besøk av Vilson Santin. Han sit i delstatsleiinga og var med å starte MST i si tid. Eigentleg skal han snakke om strategiar og planlegging i rørsla, men fyrst må han snakke om okkupasjonen han var med på i forgårs. Omlag 200 familiar okkuperte ein fazenda lenger nord i staten. Eg sit på fyrste rad og han står over meg. Han spyttar på meg. Armane fektar vilt, han kastar orda gjennom rommet. Eg skjønnar ikkje eit einaste av dei, men det er ikkje så farleg. Det er ikkje nødvendig å skjønne kva han seier for å forstå at sjølv i kvar einaste spyttdråpe som treff meg er det uendeleg mykje kjærleik til kampen og bevegelsen og jorda og ... og det er ganske så fint. Han er ein mann ein må møte, er eg redd.

Smakebit 4

Eg kunne ikkje tekstane, men eg sang med allikevel. Det var kveld, klasserommet var mørkt, ein gitarist leia oss gjennom MST sitt store sangbibliotek. Vi sang om jordreform, okkupasjon, bondemakt og folkemakt, stjernene på himmelen og stjernene i håpet. Berre kamprop avbraut sangen innimellom.

Det kunne ha vore berre mennesker som ropte slagord i eit rom langt unna den verkelege verda, langt unna alt. For det var det det var. Vi var mange i det lille rommet, men ikkje mange i revolusjonen si storleiksorden. Vi var vel alle rimeleg samde, fienden høyrte oss ikkje. Ute var natta ein vegg mot resten av verda.

Men huset var ikkje berre eit hus, natta skjulte ikkje berre verda, og folka var ikkje som folk flest. Det var MST. Ute var jorda dei hadde kjempa for i ti år.

Med dei toeffaste boendene i byn

Den nasjonale mobiliseringa til MST begynte som ein fest. Kjenner du munnhellet om latinos som alltid moeter opp ein time eller tre for seint? Det er herved tilbakevist. I bosetninga Patria Livre moeter dei i alle fall opp aatte timar foer avreise. Maa jo rekke aa danse fyrst!

Eg inntar ein litt passiv haldning paa sida av lokalet. Har verkeleg ikkje peiling paa kva eg kan vente meg no. Toer eg haape paa noko fantastisk? Paa massevis av folk i gatene, folk i raudt, som gaar under det same flagget, ropar dei same ropa. Toer eg haape paa ekko i husveggane?

Vi reiste til Florianapolis med to hovudkrav: Legalisering av alle okkupasjonsleirar i Brasil, kor det i dag bur 150 000 familiar, og ei endring av den oekonomiske politikken i landet. Tidleg, tidleg om morgonen mandag 24. september lasta vi av potetene, madrassene og gasskomfyrane vaare utanfor moetesalen til delstatsparlamentet i Santa Catarina. Vi hadde faatt vite at vi skulle sove paa ein Offentleg stad, men dette var kanskje litt meir enn vi hadde rekna med likevel. Etter litt diskusjon med politiet fikk vi lov til aa bli, og to – tre hundre MST-aktivistar spreidde flatsenger utover det blankpolserte steingolvet i myldrearealet. Det saag mykje meir heime ut med det same.

Den fyrste marsjen
Etter morgonkaffi, eit par moeter, oppkvikkande talar og toerrtrening paa kamprop var det klart for dagens fyrste marsj. Og daa meinar eg marsj. Burde har visst det, har sett det paa bileter, men bleir likevel overraska over oppstillinga i to rekker, ein meter mellom, flagga vendt innover. Ulike land, ulike skikkar, antar eg. Artig var det no lell. Vi gikk til sekretariatet for storgods, sola skein, stemmene bar og folk glodde. Vel framme stilte vi oss paa trappa, TV kom og vi sang, og vi leverte krava vaare til dame som jobba der. Ein liten del av ein mykje stoerre kampanje. MST hadde aksjonar i 10 stater den fyrste dagen, blant anna blei jordfordelingsmyndigheiten INCRA okkupert fleire stadar.

Dei to hovudkrava var vidare spesifisert i 17 konkrete krav om alt fraa mjoelkestandardar til kulturtilbod i busetnadane. Maalet med mobliseringa var likevel ikkje aa oppfylle alle krava, daa hadde vi nok sutte der endaa. Maalet var aa innleie forhandlingar med regjeringa, og allerie den fyrste kvelden saag det lyst ut. Kanskje kunne vi reise heim foer vi hadde tenkt? Men ville vi no eigentleg det..?

INCRA
Dagen etter var det ny marsj. No var det jordfordelingsmyndigheiten INCRA som var maalet ogsaa i Florianapolis, men sidan det allereie hadde vore okkupert skulle vi berre markere oss litt. Hovedpoenget med dagen var at vi hadde faatt taletid i Delstatsparlamentet seinare paa dagen. Men fyrst var det altsaa aa stille seg opp i rekker att. Etterkvart kom det ein bil med anlegg og hoegtalarar, det hjelp alltid paa: litt dans og sang medan vi hang utanfor INCRA-kontoret hjalp paa stemninga i midt paa dagen-varmen. Byraakratane paa kontoret saag ikkje veldig overraska ut – det var nok heller ikkje fyrste gongen gata utanfor arbeidsplassen deira var fylt opp av roede flagg og tilsvarande farga capsar.

Men altsaa: snakke for delstatsparlamamentet. Santin fekk aera av aa gjere det. Poenget var visst ikkje snakkinga saa mykje likevel, men at nasjonalt TV var der. Dei intervjua til og med oss! Petter og Kine fekk sei paa engelsk at vi var fraa noreg og stoetta MST. Vi veit ikkje om det kom paa TV, men uansett er det visst ikkje saa ofte nasjonalt TV dekkar MST paa eige initiativ. Internasjonal stoette skadar ikkje!

Mot huset til guvernoeren
Sa eg at det viktigaste denne dagen var moetet? Daa maa eg visst ha gloeymt demoen med 2000 – 3000 fagforeningar vi gikk i paa kvelden. Fagforeiningane til offentlege helsearbeidarar hadde delstatsmoete i Florianapolis og markerte mostand mot privatisering og trygdereform med ein demonstrasjon utanfor huset til guvernoeren.

No var det og slutt paa aa gaa paa linjer, noko i alle fall eg satte pris paa. Artigare naar ein kan rusle litt rundt og kjenne paa stemninga og svinge fritt med flagga.

Saa fekk vi sett Brasil sitt terrorpoliti og. Dei var skumle. Med finlandshetter og AG3 og ellers god polstring stod dei oppstilt langs vegen, samt koeyrde forbi i opna bilar. Terrorpoliti mot sjukesystrer. Vi kunne ikkje la vere aa laa oss provosere litt, men passa paa at dei ikkje saag det. Men tenk paa kva det kostar! Terrorpoliti er ikkje billeg. Vi stod utanfor huset til guvernoeren i ein halvtimes tid og holdt nokre appellar. Kva trudde dei?!

Men eg skal ikkje la politet foere til at eg bagatelliserar. Det var veldig, veldig fint aa vere dre, og foeltes rett og riktig og viktig paa alle maatar. Naar dei til og med hugsa oss (den norske brigade) i appellane var taarene naer. Det var skumring, det var flagg, det var groent terror-lys fra huset til guvernoeren, det var akkurat passé vind til at flagga blafra. Det var slik det skulle vere.

Etter dette drog vi heim, men det var heilt i orden. Vi var mette uansett. Og ja; eg hadde hoeyrt ekkoet.